نیک و بد از یک جا سرچشمه مى‏گیرد،

برزخ: حائل میان دو چیز، فاصله‏ى مرگ تا رستخیز، عالم مثال، روح اعظم، صورت محسوس مرشد، جسم.[1]

برزخٌ لایبغیان : اشاره است به: «مَرَجَ اَلْبَحْرَیْنِ یَلْتَقِیانِ، بَیْنَهُما بَرْزَخٌ لا یَبْغِیانِ»: دو دریاى مختلف (شور و شیرین، گرم و سرد) را در کنار هم قرار داد، در حالى که با هم تماس دارند؛ در میان آن دو برزخى است که یکى بر دیگرى غلبه نمى‏کند (و به هم نمى‏آمیزند)![2]مفسران در تفسیر این دو آیه نکاتی را بیان کرده‌اند؛ از جمله گفته‏اند: نظر به دریای کفر و دریای ایمان یا به‌طور‌کلی به دو جنبهْ روحانی و نفسانی ‏است. و شیعه به على و فاطمه و برزخ را به حضرت رسول اکرم (ص) و لؤلؤ و مرجان را به حسن و حسین علیهما السلام تفسیر کرده‏اند. [3] مولانا هم با توجه به ابیات پیشین می‏گوید: انسان تا راهی به خدا ندارد وجودش همانند دریای تلخ و شور است و چون راهی به خدا و مبدأ آفرینش یافت وجودش دریای شیرین می‏گردد. البته صورت ظاهر این دو دریا آبگون است، اما در میان آنها حد فاصلی است که به حریم یک‌دیگر پای نمی‏‏گذارند و هر یک در راه خود است و قدرت الهی نیز دریای نیکی و بدی را در کنار هم و به ظاهر در آمیخته نگه داشته است.

( 298) دریاى تلخ و و دریاى شیرین با هم فاصله زیادى دارند و بهم مخلوط نخواهند شد. ( 299) و آنگهى این هر دو از یک مبدأ جارى شده‏اند پس براى شناختن این هر دو از خودشان صرف نظر کرده سراغ مبدأ را بگیر که او محک آنها است.

درمجموع مولانا معتقد است، نام‌گذاری‌ها بی‌دلیل نیست. آن که به او مؤمن گفته می‏شود نام خوب او از ذات پاک اوست و آن که منافقش می‏نامند به دلیل آفاتی است که از وجودش پدید می‏آید. کلمات و حروف، زشتی ندارند، بلکه معنای آنها زشت یا خوب است. کلمات مثل ظرف معنای آنها مثل آب است. خداوند که بحر معناست علم کلی و جامع الهی (ام‌الکتاب) نزد اوست و باید همهْ دانستنی‌ها را از او آموخت و برای معرفت بر اسرار و حقایق عالم به او پیوست.

استاد فروزانفر درشرح بیت 299 – عقیدهْ مولانا را چنین توضیح می دهد: مى‏توان گفت که ایمان و کفر و تمامت صفات متضاد ،به ایجاد حق وجود یافته و منشا آن یک چیز است و اگر در عالم خارج اختلاف دارند نظر به اصل که ایجاد مُوجِد است هیچ اختلافى موجود نیست و این سخن مولانا شاید ناظر باشد بعقیده‏ى صوفیه که جمیع کائنات را مظهر اسما و صفات حق مى‏دانند و بنا بر این، کفر، مظهر اسم «مُضِلّ» و ایمان مظهر اسم «هادى» است و مبدا این هر دو یکى است پس سالک باید که از تفرقه و دو بینى در گذرد و نظر بر اصل گمارد و بنظر جمع و وحدت در عالم نگرد تا در حضیض کثرت گرفتار نماند. همین معنى مستفاد است از آیه‏ى:« کُلاًّ نُمِدُّ هؤُلاءِ وَ هَؤُلاءِ مِنْ عَطاءِ رَبِّکَ»: هر یک از این دو گروه را از عطاى پروردگارت، بهره و کمک مى‏دهیم؛ و عطاى پروردگارت هرگز (از کسى) منع نشده است.[4] .و نیز درمثنوى آمده است:[5]

         ( 2446) حضرت پر رحمت است و پر کرم             عاشق او هم وجود و هم عدم‏

           ( 2447) کفر و ایمان عاشق آن کبریا                   مس و نقره بنده‏ى آن کیمیا